Eugeniusz Kwiatkowski. Wielki Budowniczy Gdyni.
1002
post-template-default,single,single-post,postid-1002,single-format-standard,bridge-core-3.0.9,qode-page-transition-enabled,ajax_fade,page_not_loaded,,qode-title-hidden,qode_grid_1300,qode-content-sidebar-responsive,qode-theme-ver-29.7,qode-theme-bridge,disabled_footer_bottom,qode_header_in_grid,qode-wpml-enabled,wpb-js-composer js-comp-ver-6.13.0,vc_responsive

Eugeniusz Kwiatkowski. Wielki Budowniczy Gdyni.

Eugeniusz Felicjan Kwiatkowski, ur. 30 grudnia 1888 w Krakowie, zm. 22 sierpnia 1974 tamże –chemik, wicepremier, minister przemysłu i handlu (1926–1930), minister skarbu (1935–1939) II Rzeczypospolitej. „Ojciec” Gdyni i Stalowej Woli.

Urodził się w rodzinie prawnika o ziemiańskich korzeniach, Jana Kwiatkowskiego (1841–1902) i Wincentyny z Maszczyńskich (1864–1951). Ojciec był cesarsko-królewskim urzędnikiem kolejowym. Po odziedziczeniu majątku po bracie przeniósł się z rodziną do miejscowości Czernichowce pod Zbarażem (Ziemia Tarnopolska, Małopolska Wschodnia), w której Eugeniusz spędził dzieciństwo wraz z rodzeństwem – Romanem (1885–1948), Janiną (1892–1994) i Zofią (1900–2000). W 1898 rozpoczął naukę w Gimnazjum Franciszka Józefa we Lwowie. Z powodu problemów wychowawczych i złych wyników w nauce rodzice przenieśli go do legendarnej szkoły z internatem o surowej dyscyplinie:  Gimnazjum OO. Jezuitów w Bąkowicach pod Chyrowem. W 1907 otrzymał świadectwo dojrzałości, a w latach 1907–1910 studiował na Wydziale Chemii Technicznej Politechniki Lwowskiej, gdzie zaangażował się w działalność niepodległościową. Związał się z organizacjami niepodległościowymi Zet i Zarzewie, a następnie wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich. W 1910 Eugeniusz, na prośbę matki, która bała się skutków aktywności politycznej syna, wyjechał na dalsze studia do Monachium (1910–1912). W 1913 roku powrócił do Lwowa, gdzie odbył praktykę w Gazowni Miejskiej. We wrześniu 1913 poślubił Leokadię z Glazerów (1890–1977), bratanicę bp Jakuba Glazera, z którą miał czworo dzieci: syna – zmarłego w niemowlęcym wieku Jana (1914–1939), Annę (1918–2007) i Ewę (ur. 1922).

W czasie I wojny światowej walczył w Legionie Wschodnim, następnie w Legionach Polskich oraz zajmował się pracą konspiracyjną w Polskiej Organizacji Wojskowej. W czasie wojny polsko-bolszewickiej pracował w sekcji chemicznej Głównego Urzędu Zaopatrzenia Armii przy Ministerstwie Spraw Wojskowych. W 1921 roku zakończył służbę w stopniu porucznika. Za udział w działaniach na rzecz odbudowy suwerennej Polski został odznaczony Medalem Niepodległości. Za zasługi dla rozwoju gospodarki narodowej otrzymał Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski.

Jeszcze w trakcie I wojny światowej przyjął pracę zastępcy dyrektora Gazowni Lubelskiej. Następnie, już w wolnej Polsce, jako docent wykładał chemię węgla kamiennego i gazu na Politechnice Warszawskiej. Jako inżynier chemik podjął w 1921 roku pracę na stanowisku dyrektora technicznego w Państwowej Fabryce Związków Azotowych w Chorzowie, której dyrektorem naczelnym zakładu był wówczas Ignacy Mościcki, później Prezydent RP. W ciągu czterech lat doprowadził do rozkwitu fabryki, uprzednio pozbawionej przez Niemców dokumentacji i personelu technicznego. W latach 1924-1926 był prezesem Polskiego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Województwa Śląskiego.

Po przewrocie majowym (1926) prezydent RP Ignacy Mościcki zarekomendował go na stanowisko ministra przemysłu i handlu w drugim rządzie prof. Kazimierza Bartla. Tekę ministerialną Kwiatkowski dzierżył w latach 1926–1930.

W roku 1930 nowy premier Walery Sławek nie zaproponował Kwiatkowskiemu miejsca w rządzie. Kandydował on zatem do Sejmu Śląskiego i uzyskał wybór z listy BBWR (sanacja). W 1931 roku Kwiatkowski złożył mandat poselski w Sejmie Śląskim w związku z objęciem posady  dyrektora Państwowych Fabryk Związków Azotowych w Chorzowie i Mościcach (1931–1935).

Od października 1935 roku do 30 września 1939 roku Eugeniusz Kwiatkowski związany z tzw. Grupą Zamkową (prezydent Mościcki i jego współpracownicy) i pełnił funkcję wicepremiera oraz ministra skarbu w rządach Mariana Zyndram-Kościałkowskiego i Felicjana Sławoja-Składkowskiego. W rozgrywkach politycznych Kwiatkowski pozostawał w konflikcie zarówno z Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych marsz. Rydzem – Śmigłym i z ministrem spraw zagranicznych Beckiem (jako krytyk polskiej polityki wobec III Rzeszy). W tym czasie rozpoczął działalność polityczną w ramach sanacyjnego ruchu Obozu Zjednoczenia Narodowego. Stał się szeroko znany jako autor koncepcji rozwoju handlu morskiego i budowniczy portu w Gdyni. Eugeniusz Kwiatkowski do dziś w Gdyni jest traktowany jako jedna z bardziej zasłużonych dla rozwoju miasta postaci. Dzięki niemu budowa gdyńskiego portu, która początkowo prowadzona była dość ospale, w roku 1926 ruszyła w błyskawicznym tempie, a Gdynia stała się dla międzywojennej Polski oknem na świat. Poza budową portu przyczynił się do powstania polskiej floty handlowej uwalniając Polskę od opłacania obcych armatorów. Jednocześnie z jego inicjatywy powstała Dalekomorska Flota Rybacka, której zadaniem było jak najpowszechniejsze wprowadzenie ryb do konsumpcji przez mieszkańców Polski. Miał to być sposób na dostarczenie taniej, lecz wysokowartościowej żywności uboższym warstwom społeczeństwa.

Skalę problemów gospodarczych, z którymi miał się borykać przedstawił w wystąpieniu sejmowym z 1935 roku: „Nasza struktura gospodarcza jest wyjątkowo niekorzystna (…). Wieś polska w XX w. powróciła prawie do gospodarki naturalnej. Szereg potrzeb wsi zaspakaja się w sposób anormalny i niezwykle prymitywny, zapałki dzieli się na części, wraca się do łuczywa, a transport pieszy i kołowy nawet na znaczne odległości przyszedł ponownie – po przerwie od końca XIX w. – do znaczenia„.

Eugeniusz Kwiatkowski jako polityk i działacz gospodarczy opowiadał się za szybkim uprzemysłowieniem kraju i reformą rolną (łącznie z metodami interwencjonizmu państwowego w obszarze cen płodów rolnych, oddłużania rolnictwa i inwestycji publicznych). Doceniał znaczenie centralnego planowania w rytmie wieloletnim i udziału państwa w inwestycjach strategicznych (etatyzm). Był zwolennikiem równouprawnienia mniejszości narodowych w Polsce. W kręgach sanacyjnych był zwolennikiem dialogu z opozycją. Uważał, że bez porozumienia nie można prowadzić aktywnej polityki gospodarczej. Pod pseudonimem umieszczał artykuły w opozycyjnym „Kurierze Warszawskim”. Działaczy opozycji zaprosił do udziału w tworzonym przez niego Obywatelskim Komitecie Pożyczki Obrony Narodowej. Udało mu się zorganizować spotkania przedstawicieli opozycji z prezydentem Mościckim. Jego starania o porozumienie i amnestię dla skazanych w procesie brzeskim nie przyniosły jednak rezultatów.

Od 1937 roku patronował Centralnemu Okręgowi Przemysłowemu – koncepcji braci Kosieradzkich (Władysław Kosieradzki i Paweł Kosieradzki). Podjęte wówczas inwestycje głownie o charakterze obronnym (przemysł zbrojeniowy) i komunikacyjnym okazały się niestety spóźnione i nie mogły wyrównać zapóźnień ekonomicznych w rozwoju Polski w ciągu kilku lat przed wybuchem wojny.

W obliczu klęski wrześniowej wraz z rządem opuścił Polskę 17 września 1939 roku. W latach 1939–1945 pozostawał internowany w Rumunii. Premier Władysław Sikorski odrzucił jego prośbę o przyjęcie w skład armii polskiej we Francji, motywując to jego osobistą odpowiedzialnością za klęskę 1939 roku.

W okresie powojennym współpracował z władzą komunistyczną, która wykorzystywała jego głęboką wiedzę ekonomiczną, lecz w okresie nasilenia się stalinizmu został pozbawiony stanowisk państwowych. Po 1956 r. powrócił do działalności naukowej.



Skip to content