Doświadczyłem nadzwyczajnych wzruszeń – taki wpis w księdze pamiątkowej na Kasprowym Wierchu 8 lipca 1936 roku zamieścił Ignacy Mościcki. Tego dnia prezydent wraz z małżonką Marią wjechał na szczyt dopiero co wybudowaną pierwszą polską koleją linową.
Transport linowy wykorzystywany był w Alpach już od XIX wieku. W sposób szczególny okazał się on przydatny w okresie pierwszej wojny światowej, kiedy front włosko-austriacki przebiegał w wysokich partiach górskich. Koleje linowe stanowiły bardzo często jedyną drogę transportu ludzi, broni i zaopatrzenia. Okazję do zetknięcia się z tym rodzajem transportu mieli wówczas Polacy służący w armii habsburskiej. Nic więc dziwnego, że koncepcja budowy kolei linowych dotarła na ziemie polskie a chęć zagospodarowania tym sposobem Tatr była obecna w naszym kraju już od odzyskania niepodległości. Rozwój turystyki i sportów zimowych przypadający na lata 30. XX wieku przyczynił się do realizacji tego pomysłu. Wcześniej nie było to możliwe ze względów finansowych.

Kolejka na Kasprowy Wierch

Pierwszą taką inwestycją była kolej linowa z Kuźnic na Kasprowy Wierch. Pomysłodawcą i motorem napędowym jej budowy był minister komunikacji, dyrektor Polskich Kolei Państwowych i prezes Polskiego Związku Narciarskiego Aleksander Bobkowski. To dzięki niemu 24 lipca 1935 powstała spółka „Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Kolei Linowej Zakopane – Kasprowy Wierch” popularnie zwana „Linkolkasprowy”. Budowa rozpoczęła się już 1 sierpnia 1935 roku i trwała zaledwie 227 dni. Patriotycznym akcentem obiektu była plakieta z wizerunkiem stylizowanego orła wykutego w miedzi – przez cały okres wojny znajdował się na ścianie stacji górnej Kasprowego Wierchu i jest tam do dzisiaj.
26 lutego 1936 roku odbył się pierwszy kurs kolejki na dolnym odcinku z Kuźnic do Myślenickich Turni. Niespełna miesiąc później – 15 marca – pierwszy wagonik wjechał na szczyt Kasprowego Wierchu. Dzień ten był jednocześnie oficjalnym rozpoczęciem działalności PKL na rzecz turystów i narciarzy i pierwszej w Polsce kolei górskiej.
8 lipca 1936 roku prezydent Ignacy Mościcki wraz z małżonką Marią odwiedził nowo wybudowaną kolej linową. „Doświadczyłem nadzwyczajnych wzruszeń” – napisał w księdze pamiątkowej na szczycie Kasprowego Wierchu.
Już pierwszy sezon funkcjonowania kolejki utwierdził w przekonaniu zarówno jej budowniczych jak i użytkowników, że inwestycja jest w 100. procentach trafiona.

Kolej na Górkę Parkową

Na fali entuzjazmu związanego z sukcesem kolejki na Kasprowy, 10 września 1937 roku działacze Ligi Popierania Turystyki z Aleksandrem Bobkowskim na czele, Zarząd Miasta Krynica, władze uzdrowiska i Ministerstwo Komunikacji utworzyli spółkę z o.o. „Kolej Górska w Krynicy”. Celem jej powołania była realizacja wcześniejszego, pochodzącego z 1932 r. projektu budowy pierwszej w Polsce kolei linowo-terenowej na Górę Parkową. Jej uruchomienie nastąpiło 8 grudnia 1937 roku.

Kolejka na Gubałówkę

Kolejna inwestycja miała miejsce już w kolejnym roku. Wtedy to minister Aleksander Bobkowski powrócił do koncepcji Mieczysława Orłowicza z 1919 r. i dyrektora zakopiańskiej Elektrowni Miejskiej Jana Kontrymowicza Ogińskiego z 1927 roku dotyczącej budowy kolei linowo-terenowej na Gubałówkę. Inicjatywa ta stanowiła część przygotowań do mistrzostw świata FIS, które odbyły się w rok później.
Budowa rozpoczęła się w lipcu 1938 roku i trwała 168 dni. Kolejka na Gubałówkę ruszyła po raz pierwszy 20 grudnia 1938 roku. Prace prowadziła firma „Linkolkasprowy”, zaś wagony, urządzenia i szyny zakupiono w Szwajcarskiej firmie Von Roll Berno. Trasa kolejki liczy 1338 m. Dwa wagoniki poruszają się po jednym torze na wspólnej linie i wymijają się w połowie drogi pokonując różnicę wysokości 299 m.
W 1938 roku na szczycie Gubałówki stanęła dwumetrowa rzeźba z brązu „Polonia Restituta”. Przedstawia ona postać kobiety zwróconą w stronę Tatr, która symbolizuje odrodzoną Polskę. Na jej wyciągnie w górę ręce siedzi orzeł z rozpostartymi do lotu skrzydłami. Rzeźbę, jako zwieńczenie polskiego pawilonu na światową wystawę „Sztuka i technika w życiu współczesnym” w Paryżu w 1937 roku, wykonał rok wcześniej Franciszek Masiak. Po zamknięciu wystawy część prezentowanych na niej eksponatów trafiło do nowo powstałej na Gubałówce restauracji a „Polonia Restituta” umieszczona została przed budynkiem.

1 września 1939

W okresie II wojny światowej kolej linowa na Kasprowy była zarządzana przez oddział niemieckiego Ostbahnu w Krakowie, natomiast koleje linowo-terenowe na Gubałówkę i Górę Parkową przeszły pod zarząd służb miejskich.